Proces demograficzny obserwowany w Polsce od końca XX wieku wskazuje na wyraźny trend spadkowy. Według najnowszych danych Głównego Urzędu Statystycznego, na koniec czerwca bieżącego roku liczba mieszkańców kraju wynosiła około 37,4 mln osób, co oznacza spadek o 162 tys. w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego i o 88 tys. względem końca 2024 r.. Dynamika tego procesu nie jest zjawiskiem jednostkowym – statystyki publikowane cyklicznie od wielu lat potwierdzają, że depopulacja utrwala się jako długofalowy problem społeczny i gospodarczy.
Jakie były historyczne punkty zwrotne w demografii?
Jeśli sięgnąć do danych archiwalnych, wyraźnie widać, że Polska osiągnęła największą liczbę mieszkańców w XXI wieku w latach 2011–2012, gdy populacja przekroczyła 38,5 mln osób. Był to krótki okres wzrostu trwający zaledwie cztery lata, który stanowił wyjątek na tle dominującego trendu spadkowego. W porównaniu ze stanem sprzed pandemii COVID-19 populacja Polski zmniejszyła się już o około milion osób, co obrazuje skalę wyzwania demograficznego, przed jakim stoi kraj.
Które miasta tracą najwięcej mieszkańców?
Negatywne zmiany demograficzne szczególnie mocno odczuwają duże ośrodki miejskie. Łódź, niegdyś drugie pod względem liczby mieszkańców miasto w Polsce, w XXI wieku zanotowała wyjątkowo wysoki regres demograficzny. Spadek liczby ludności przekłada się tam nie tylko na wyzwania społeczne, ale także na obciążenia finansowe – mniejsze wpływy podatkowe, konieczność dostosowywania infrastruktury czy zmniejszający się rynek pracy. Jest to przykład miasta, w którym proces wyludniania nabrał szczególnie intensywnego charakteru.
Które ośrodki notują przyrost ludności?
Na tle większości dużych miast wyróżnia się Rzeszów, który w ciągu prawie ćwierćwiecza odnotował największy względny wzrost liczby mieszkańców. Rozwój gospodarczy regionu, przyciąganie nowych inwestycji oraz napływ ludności z mniejszych miejscowości sprawiają, że stolica Podkarpacia stała się wyjątkiem na mapie demograficznej kraju. W liczbach bezwzględnych nie może on konkurować z Warszawą, która również systematycznie się powiększa, jednak na tle ogólnopolskiego spadku jego sytuacja stanowi interesujący kontrapunkt.
Jakie wnioski płyną z analizy trendów demograficznych?
Systematyczne zmniejszanie się populacji w Polsce wskazuje na długotrwały kryzys demograficzny, który wykracza poza perspektywę krótkoterminową. Wyludnianie się dużych miast, spadek liczby osób w wieku produkcyjnym i rosnące obciążenie systemu emerytalnego to wyzwania o charakterze strukturalnym. Z kolei przykłady takich ośrodków jak Rzeszów czy Warszawa pokazują, że lokalne uwarunkowania, rozwój gospodarczy i atrakcyjność inwestycyjna mogą w pewnym stopniu łagodzić skutki niekorzystnych procesów. Analiza trendów demograficznych jednoznacznie wskazuje jednak, że Polska w perspektywie kolejnych dekad zmagać się będzie z postępującą depopulacją.
